رضایت مخاطبان، اجر معنوی من است
به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، از ویژگی‌های این کتاب که با ترجمه دکتر حسین ذکایی روانه بازار نشر شده، آموزش مطالب با تصاویر کاملا مرتبط است. ضمن این که این کتاب فقط به شناگران مبتدی یا مربیان آن‌ها اختصاص ندارد، زیرا با توجه به کاربردی بودن آن، راهنمایی مناسب برای والدینی است که علاقه‌مندند فرزندانشان تکنیک‌های اولیه شنا کردن و همچنین توصیه‌های لازم را برای حفظ جانشان در آب فرا بگیرند. سادگی و روان بودن شیوه نوشتار و ترجمه این کتاب را هم می‌توان به حساب ویژگی آن گذاشت، چون برای کتابی که قرار است در تمام سطوح جامعه از آن استفاده شود، یک ضرورت به حساب می‌آید.
به بهانه انتشار کتاب «آموزش شنا و اصول ایمنی در آب» از سوی نشر علم و حرکت، گفت‌وگویی با دکتر حسین ذکایی، مترجم این کتاب انجام شده است که نتیجه آن را با هم می‌خوانیم:
بسیار طبیعی است که مردی از دیار مازندران با ورزش شنا رابطه خوبی داشته باشد اما آیا فقط همین موضوع زمینه علاقه‌مندی شما به ورزش شنا را فراهم کرده است؟
من از بچگی با دریا بزرگ شدم و همواره به شنا کردن علاقه داشته‌ام. هنگامی که تحصیل در مقطع کارشناسی تربیت بدنی را شروع کردم، این علاقه دوچندان شد و حالت تخصصی به خود گرفت و تا پایان مقطع دکترای تربیت بدنی هم ادامه یافت.
چه شد که این کتاب را برای ترجمه انتخاب کردید؛ بر اساس علاقه دیرینه به شنا یا کیفیت خود کتاب؟
واقعیت این است که کمبود منابع مکتوب ویژه شنا را احساس می‌کردم و وقتی در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با این کتاب مواجه شدم، با خودم اندیشیدم کار پسندیده‌ای است اگر این کتاب را به فارسی ترجمه کنم، چون این کتاب را انجمن شنای استرالیا تالیف کرده است و همان‌طور که می‌دانید، استرالیا از پیشتازان شنای جهان به شمار می‌آید. همچنین مطالب و به ویژه توصیه‌های ایمنی این کتاب، مناسب افراد مبتدی و همچنین مربیان شنا است. این‌گونه بود که کتاب را خریدم و ترجمه کردم. در جریان برگردان این اثر به فارسی دو نکته را مدنظر قرار دادم. نخست این‌که با وجود حفظ امانت، ترجمه‌ای سلیس از اصل کتاب ارایه دهم و دیگر این که هنگام برخورد با واژه‌ها یا موضوعاتی که با آن‌ها آشنا نیستم، از صاحب‌نظران این حوزه کمک بگیرم. اتفاقا بعضی موضوعات را با دکتر جلیلی که استاد پیشکسوت این رشته است، هماهنگ کردم. در مجموع باید بگویم که برای ترجمه این اثر خیلی زحمت کشیدم و وقت گذاشتم. حتی وقتی همسرم از من می‌پرسید که در مقابل این همه زحمت، آیا چیزی هم نصیب تو می‌شود، می‌گفتم همین که افرادی آن را بخوانند و شنا یاد بگیرند یا با رعایت کردن اصول ایمنی شنا، از خطر نجات یابند، من مزد خودم را گرفته‌ام و هنوز هم معتقدم که رضایت مخاطبان، اجر معنوی من از ترجمه این کتاب است. حتی اگر یک نفر هم این کتاب را بخواند و از خطر غرق شدن نجایت یابد یا نفر دیگری را آموزش دهد که او غرق نشود، من به هدفم رسیده‌ام.
تالیف این کتاب از سوی انجمن شنای استرالیا، نشانه توجه آنان به مقوله آموزش و ایمنی شناگران است. شما وضعیت آموزش و توجه به اصول ایمنی شنا را در ایران چگونه ارزیابی می کنید؟
من پیش از این‌که به تدریس در دانشگاه مشغول شوم، سال‌ها در آموزش و پرورش معلم بودم و می‌دیدم با وجود شعارهایی که برای حمایت از ورزش مدارس سر داده می‌شد، به مقوله ورزش دانش‌آموزی که پایه ورزش قهرمانی و همگانی است، اهمیت لازم داده نمی‌شد. همین موضوع هم باعث شده بود که معلمان ورزش مدارس انگیزه خودشان را از دست بدهند و بسیاری از آنان به محض حضور در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا، آموزش و پرورش را ترک کنند. در فدراسیون شنا هم به ورزش حرفه‌ای و قهرمانی توجه می‌شود و فرصتی برای آموزش پایه وجود ندارد. چنین روندی باعث می‌شود که آموزش پایه در ایران ضعیف باشد.
مطالعه این کتاب خیلی سریع به مخاطب می‌فهماند که حتی در بحث آموزش اصول اولیه شنا کردن مانند غوطه‌ور شدن در آب هم توجه اصلی به مقوله ایمنی شناگر است. آیا شما چنین رویکردی را می پسندید؟
مولفان این کتاب اهل کشور استرالیا هستند و با توجه به قرار داشتن این کشور در قاره اقیانوسیه و تنوع محیط‌های آبی در این کشور، آن‌ها ایمنی را یک اصل می‌دانند؛ اصلی که به یقین در همه کشورها می‌تواند در محور آموزش قرا بگیرد. به نظر من بسیار طبیعی است که توجه به اصول ایمنی در ورزش شنا محور کار باشد.
نکته جالب این که در ابتدای این کتاب، نکات ایمنی درباره محیط‌های آبی غیرطبیعی نظیر استخرها بیان شده است. به عنوان مثال، این‌که در یک استخر وسایل کمک‌آموزشی باید کجا قرار داده شوند یا علایم مربوط به مناطق عمیق چگونه و کجا نصب شوند. شما به عنوان یک کارشناس، تا چه اندازه استخرهای شنای کشور ما را از این نظر ایمن می‌دانید؟
در جامعه ما اغلب بیشتر به درآمد فکر می‌شود تا این‌که ارایه خدمات بهینه مدنظر قرار بگیرد. آن‌طور که من در استخرهای کشورمان دیده‌ام، ایمنی آن‌ها بسیار کم است. به نظر من، حداکثر 30 درصد استخرهای آن‌ها با نکات ایمنی گفته شده در این کتاب مطابقت دارند! شاید هم بتوان حق را به صاحبان استخرها داد؛ آن هم با توجه به کرایه‌های سنگینی پرداخت می‌کنند.
یعنی نظر شما این است که پول، سرمایه و سوددهی حتی از جان انسان هم با اهمیت‌تر است؟
نه، هرگز این‌طور فکر نمی‌کنم. هدف همه ورزش‌ها از جمله ورزش شنا حفظ سلامتی و جان انسان است و ورزش برای این است که انسان سالم زندگی کند. در واقع، نظارت مسوولان و دست‌اندرکاران بر چنین اماکن ورزشی کم است.
جالب است! از یک طرف مردم را به ورزش تشویق می‌کنیم تا سلامت باشند و کتاب می‌نویسیم تا بدانند که چطور سلامت خودشان را در محیط‌های ورزشی حفظ کند، اما از طرف دیگر، استخرهای شنا و سایر اماکن مربوطه در کشورمان ایمن نیستند. این خودش به اصطلاح اهالی فلسفه «نقض غرض» نیست؟
بهتر است من از نگاه یک اهل قلم به سوال شما پاسخ بدهد. به نظر من، ترجمه یا تالیف یک کتاب در راستای گسترش اطلاعات و قرار دادن اطلاعات در دسترس جامعه انجام می‌شود. تغییر دادن فرهنگ یک جامعه در حوزه‌های دیگر شاید کار مترجم یا مولف نباشد. من ترجمه کردم و انتظارم این است که حتی چند نفر هم این کتاب را بخوانند و اصول ایمنی در شنا را رعایت کنند یا مسوولان و صاحبان استخرها به آن توجه داشته باشند. خوشبختانه از این کتاب هم استقبال خوبی شده است. آن‌چه شما از آن به عنوان نقض غرض فلسفی نام می‌برید، به عملکرد مسوولان ورزش در حوزه فرهنگ‌سازی بازمی‌گردد. خوشبختانه من حتی نمی‌دانم که آیا مسوولان فدراسیون شنای ایران این کتاب را خوانده‌اند، یا نه! اما از تقاضای ناشر برای چاپ مجدد کتاب دریافتم که استقبال عمومی از آن خوب بوده است. اتفاقا از نگاه من هم رعایت اصول ایمنی در آب و محیط‌های آبی در درجه نخست اولویت قرار دارد. ضرورت دارد یک فرد مبتدی هم پیش از آموزش اصول شنا کردن، از سخت‌افزارها و اصول ایمنی این ورزش آگاهی پیدا کند و بعد در کلاس آموزش‌های پایه‌ای شناهای اساسی حضور یابد.
در حالی که روان بودن تالیف و ترجمه این کتاب همراه با نگرش مولفان برای ارایه یک کتاب کاملا کاربردی، از این اثر مکتوب یک کتاب عامه‌فهم ساخته است، ناگاه وجود بخشی که به موضوع دینامیک حرکات شنا می‌پردازد، قدری غیرمنتظره به نظر می‌رسد. شما در این باره چه فکری می‌کنید؟
شاید این‌که مولفان در ابتدای اثرشان تذکر داده‌اند این کتاب را چندبار بخوانید، دلیلش همین باشد که می‌خواهند ثابت کند این کتاب، علاوه بر عامه مردم، مخاطب تخصصی خودش را هم دارد و به درد مختصان حوزه شنا هم می‌خورد. وجود برخی مطالب علمی دیگر نظیر درجه دمای قلب و مغز هنگام شنا و امکان وجود برخی خطرات، به چنین رویکردی مربوط می‌شود.
و کار جدید شما؟
اکنون سه کتاب ورزشی دیگر را در دست انتشار دارم. «راهنمای آمادگی جسمانی در دوران بارداری و پس از آن»، «تمرینات کاربردی فوتبال» و «پیشگیری و درمان کف پای صاف و ناهنجاری‌های آن با تاکید بر حرکات ورزشی» سه ترجمه جدید من هستند.
