سجاد ترابی کارگردان مستند «آقای خاص» از آثار راه یافته به هفدهمین جشنواره بین المللی «سینما حقیقت» در توضیح این مستند به خبرنگار مهر گفت: مستند «آقای خاص» را نمی توان یک مستند پرتره دانست. اساساً وقتی سراغ یک شخصیت برای مستندسازی می روم، نگاه بیوگرافیک به آن ندارم و معمولاً سراغ یک مقطع یا دو مقطع حساس و خاص زندگی شان می روم و قصه را در همان بستر روایت می کنم.
وی افزود: از این منظر مستند «آقای خاص» را هم می توان بخشی از زندگی حرفه ای محمد بنا دانست. چهره ای که معتقدم انقلابی را در کشتی فرنگی ایران به وجود آورد. تا پیش از محمد بنا ما صاحب هیچ عنوان و افتخاری در این عرصه نبودیم اما به یک باره با روی کار آمدن او شاهد اتفاقاتی عجیب و بزرگ در سطح جهانی بودیم. سعی کردیم دو سه مقطع درخشان حضور محمد بنا در این عرصه را در مستند «آقای خاص» روایت کنیم.
ترابی عنوان کرد: تمرکز خودمان را در این روایت هم روی حملاتی گذاشتیم که بعد از مسابقات جهانی ۲۰۲۲ صربستان علیه آقای بنا به راه افتاد. در آن دوره از مسابقات نتایج ضعیفی گرفتیم و برخی فراموش کردند که اساساً محمد بنا تا پیش از آن برای نسل سازی در کشتی فرنگی ما چه کرده بود. روایت فیلم هم از همین حمله های رسانه ای به محمد بنا آغاز می شود. در ادامه سراغ شفاف سازی درباره عملکرد او در کشتی فرنگی ایران می رویم.
این مستندساز درباره نگاه اسطوره ای به شخصیت اصلی روایت خود در مستند هم توضیح داد: نکته این است که آیا محمد بنا شخصیت بزرگی است یا من در مستندم او را بزرگ کرده ام؟ طبیعتاً اگر نظر خودم را بپرسید می گویم به دنبال بزرگ نمایی نبوده ام. اعتقادم من این است که آدم خودش بزرگ است. اتفاقاً این اولین مستندی است که بعد از ساختش احساس می کنم حق شخصیت اصلی آن را ادا نکرده ام. معتقدم حق محمد بنا در مستند «آقای خاص» ادا نشده است. بعد از ساخت این مستند بود که بیشتر به بزرگی شخصیت محمد بنا پی بردم و از این منظر شاید این مستند نقطه آغاز باشد برای مستند بهتری که بعدها درباره او بسازم. درباره محمد بنا مطالعه کرده ام و واقعاً او را یک اسطوره می دانم.
وی درباره تأثیر شدت علاقه مندی اش به شخصیت اصلی مستند بر روایت فیلم گفت: وقتی صحبت از آمار و ارقام است که دیگر جایی برای صحبت از علاقه مندی نیست. من در پاسخ به آن هایی که می گفتند محمد بنا به درد نمی خورد، آمار و ارقام را ارائه کرده و گفته ام که این سرمربی این کارها را برای کشتی فرنگی ما کرده است. با این آمار و ارقام که دیگر نمی شود جنگید! قطعاً علاقه مندی ام به محمد بنا بسیار زیاد است و اتفاقاً بعد از ساخت این مستند بیشتر هم شده است ولی آنچه در مستند ارائه کرده ام آمار و ارقام مربوط به کارنامه او است.
ترابی ادامه داد: برخی به این سرمربی حمله می کنند با این بهانه که تو باعث رفتن امثال علی ارسلان به خارج از کشور شده ای! ولی فراموش می کنند که او خودش از کشور نرفته و با وجود پیشنهادهای عجیب و غریبی که داشته، ترجیح داده است در کشور خودش بماند. به نظرم آنچه در مستند روایت شده، همه اش اتفاقات واقعی است و هیچ چیز را از زاویه نگاه شخصی ام به آن اضافه نکرده ام.
وی درباره انگیزه اش از ورود به این حوزه از مستندسازی یادآور شد: اساساً خیلی علاقه مندم درباره شخصیت های جریان ساز بیشتر بدانم. از همین زاویه مطالعه درباره مربیان بزرگ ورزشی دنیا را به شدت دوست دارم. اگر می توانستم حتماً درباره مربیان بزرگ دنیا مستند می ساختم اما فعلاً دارم درباره مربیان بزرگ ایرانی فیلم می سازم. مدل مدیریت هر یک از این مربیان و خیلی جزئیات دیگر درباره رفتار هر کدام، واقعاً جذاب است. از این زاویه به مربیان بزرگ ایرانی علاقه مند شدم و مستندسازی درباره آن ها را با پرویز دهداری آغاز کردم و حالا به محمد بنا رسیده ام. درباره ورزشکاران دیگری هم مستند ساخته ام اما در ذهنم این برنامه را دارم که حداقل درباره ۷ یا ۸ مربی بزرگ ایرانی مستند بسازم.
کارگردان مستند «آقای خاص» درباره زاویه نگاه خود به ویژگی های شخصیتی محمد بنا مطرح کرد: من تا پیش از ساخت این مستند محمد بنا را ندیده بودم. در عین حال علاقه داشتم بدانم مربیان بزرگ با بازیکنان و زیردستان خود چگونه رفتار می کنند. در روند تحقیقی که داشتم مدل برخورد محمد بنا با بچه های تیم واقعاً برایم جذاب تر شد و دیدم چه می کند که بچه های تیم حتی جان شان را برای او می دهند و او چنین نفوذ کلامی میان آن ها پیدا کرده است.
وی درباره تیترهای انتقادی رسانه ها علیه محمد بنا که در مستند هم به آن اشاره شده است، ادامه داد: من معتقدم اگر یک مربی دو بار نتیجه مطلوب ما را نگرفت، نباید به او حمله کنیم و قصد نابودی او را داشته باشیم. مربی ای که یک سال پیش تر یک تیم را با چهار مدال طلا به کشور بازگردانده و نسل جدیدی از کشتی گیران را به المپیک معرفی کرده است آیا نباید به اندازه دو سال مهلت و امان داشته باشد؟ جالب اینکه همین ناکامی که درباره اش صحبت می کنیم، نسبت به توقعی است که اساساً خود محمد بنا برای ما به وجود آورده بود. حتی اگر این هم نبود و او در ۲۰۲۲ نتیجه درخور نگرفت، آیا نباید در ۲۰۲۳ هم به او مهلت می دادیم؟ این درست که او خودش نخواست ادامه دهد اما کاش به او حمله نمی کردیم.
ترابی تاکید کرد: اگر محمد بنا در ۲۰۲۳ هم نتیجه نگرفت می توانستیم از پایان دوران حرفه ای او بگوییم و حکم بدهیم که او به کار نسل جدید کشتی فرنگی نمی آید. او چهره ای است که برای کشتی فرنگی ما تاریخ سازی کرده است. او با دو نسل از کشتی گیران افتخارآفرینی کرد و لااقل به استناد همین افتخارآفرینی ها می توانستیم بگوییم، هنوز تاریخ انقضای او فرانرسیده است.
