المپیک به عنوان بزرگترین رویداد ورزشی محسوب می شود که شرکت در آن آرزوی هر ورزشکاری اعم از زن و مرد است. زنان به عنوان نیمی از جمعیت همواره سعی کرده اند در عرصه های مختلف نقش آفرینی کنند و با توجه به قابلیت ها و توانایی های خاص خود بدرخشند.
از جمله عرصه هایی که زنان برای حضور در آن بسیار تلاش کرده اند المپیک است. نخستین حضور زنان در المیپیک به سال ۱۹۶۴ توکیو بازمی گردد که طی آن چهار ورزشکار در رشته های دووومیدانی و ژیمناستیک نام خود را به عنوان نخستین زنان ایران در المپیک ثبت کردند.
به این ترتیب در المپیک ۱۹۷۶ مونترال، ۴ شمشیر باز زن، در المپیک ۱۹۹۶ آتلانتا، لیدا فریمان تنها زن ایرانی حاضر در المپیک در رشته تیر اندازی، در المپیک ۲۰۰۰ سیدنی، منیژه کاظمی در رشته تیر اندازی تنها نماینده زن ایرانی، در المپیک ۲۰۰۴ آتن، نسیم حسن پور تنها تناینده زن ایرانی در رشته تیر اندازی، در المپیک ۲۰۰۸ پکن، نجمه آبتین در رشته تیرو کمان، هما حسنی در رشته قایقرانی و سارا خوش جمال فکری در رشته تکواندو حضور داشتند.
در المپیک ۲۰۱۲ لندن، برای اولین بار بیش از ۴ زن ایرانی المپیکی شدند.
در المپیک ۲۰۱۶ ریو، ۹ زن در ۶ رشته به المپیک راه پیدا کردند، در المپک ۲۰۲۰، ۶ نفر از زنان سهمیه حضور در المپیک را داشتند و در نهایت ۱۱ نفر از زنان مبینا فلاح (تیروکمان)، هانیه رستمیان (تیراندازی)، فاطمه امینی (تیراندازی)، شرمینه چهل امیرانی (تیراندازی)، ندا شهسواری (تنیس روی میز)، ناهید کیانی (تکواندو)، مبینا نعمت زاده (تکواندو)، مهسا جاور (قایقرانی)، زینب نوروزی (قایقرانی)، فاطمه مجلل (قایقرانی) و فرزانه فصیحی (دوومیدانی)سهمیه حضور در المپیک ۲۰۲۴ پاریس را در دست گرفتند، در حالی که ۲۹ سهمیه از آن مردان بود. در این المپیک، ناهید کیانی در رشته تکواندو موفق به دریافت مدال نقره و مبینا نعمت زاده در رشته تکواندو موفق به دریافت مدال برنز شدند.
نخستین حضور زنان ایرانی در المیپیک به سال ۱۹۶۴ توکیو بازمی گردد که طی آن چهار ورزشکار در رشته های دو و میدانی و ژیمناستیک نام خود را به عنوان نخستین زنان ایران در المپیک ثبت کردندمدال آوری زنان یک موفقیت بزرگ برای جامعه ایران است. زنانی که نیمی از جمعیت را تشکیل می دهند و می توانند با استفاده از قابلیت ها و توانمندی های خود زمینه توسعه پایدار را هموار سازند.
با این حال زنان ورزشکار بر این باورند که برای دست یافتن به جایگاه واقعی خود با مسایل و مشکلاتی رو به رو هستند که لازم است این موانع مورد توجه قرار گرفته و برای آنها راه حلی ارائه شود تا زمینه حضور و موفقیت بیشتر آنها در مسابقات جهانی بیش از پیش فراهم شود. اینکه این مسایل و مشکلات چه مواردی هستند و چگونه می شود آنها را از میان برداشت، سبب شد پژوهشگر ایرنا با «لیلا ابراهیمی»، مربی دوومیدانی، «سارا ظهرابی نیا»، بازیکن فوتبال و «سپیده بابایی»، عضو تیم ملی کشتی آلیش زنان به گفت و گو بنشیند که در ادامه مشروح آن را می خوانید:
در ورزش بانوان مشکل ابزاری و انسانی داریم
ابراهیمی در مورد مسایل و مشکلات ورزش بانوان می گوید: در بخش بانوان ما هم مشکل ابزاری داریم و هم انسانی. مشکل انسانی از این نظر که مربیان حرفه ای بسیار کم هستند. مربیانی که اکنون هم فعال هستند و هم با عشق و علاقه شخصی خود فعالیت می کنند. مربیانی که خوب و حرفه ای هستند به اندازه انگشتان دست هم نمی رسند و این بسیار بد است.
این مربیان نه حمایت مالی می شوند و نه اینکه می توانند در دوره های عالی که در کشورهای مختلف برگزار می شود، شرکت کنند. همچنین هیچ وقت هم برای استفاده از پتانسیل آنها ظرفیت سازی نشده است.
مربیان نه حمایت مالی می شوند و نه اینکه می توانند در دوره های عالی که در کشورهای مختلف برگزار می شود، شرکت کنند. علاوه براین برای استفاده از پتانسیل آنها ظرفیت سازی هم نشده استوی می افزاید: از نظر ابزاری هم امکانات و مکان های ورزشی بسیار اندکی داریم. برای مثال پیست دو میدانی در تهران که پایتخت است، حداقل به انگشتان دست نمی رسد و تنها دو تا داریم. یکی کشوری است که زیر نظر فدراسیون نیست و دیگری هم آفتاب انقلاب است که پتانسیل ورزشکاران را ندارد. اگر این طور پیش برود، آن پیست هم فرسوده می شود.
این مشکلات دست دردست هم می دهند تا امکان پیشرفت که باید برای بانوان باشد، اندک باشد. همچنین اردوهای خوب و منسجم از نظر مکانی بسیار کم است. شهرستان ها امکانات خوبی ندارند، هیات تهران که پایتخت است، از نظر مالی ضعیف است. ما نیاز به اسپانسرهای بسیار قوی داریم که بیایند و هزینه کنند.
بابایی نیز در این خصوص می گوید: در واقع دغدغه ها و مشکلات بانوان چند برابر آقایان است. متاسفانه رشته ما المپیکی نیست. زیرا پوشش ما طوری است که به ما اجازه رفتن به المپیک را نمی دهد. خواهش من این است که همانطور که بچه ها روی اعتقادات خود ایستادند و به مدال جهانی بسنده کردند و با مدال المپیک خداحافظی کردند، حمایت شوند.
وقتی کسی از علاقه اش به خاطر کشورش می گذرد، باید هم حمایت مالی شود و هم اینکه بیمه شود. من حتی در برخی از رشته ها شنیده ام که بانوان با هزینه خود اعزام می شوند که این موضوع اصلا خوب و مطلوب نیست.
وی می افزاید: من هفت مدال جهانی و آسیایی دارم، اما متاسفانه هنوز در جایی مشغول به کار نیستم و در باشگاه مربی گری می کنم. از طرفی دچار مصدومیت کتف هم شده بودم و در هفته دوم مجبور شدم باشگاه بروم تا از نظر اقتصادی لطمه نخورم. این موارد همه دغدغه هستند.
علاوه براین به دلیل ملی پوش بودنم، ۸۰ درصد زمان خود را در باشگاه بودم که این موضوع باعث شد نتوانم درسم را ادامه دهم. من آخرین جایزه ای که از وزارت ورزش گرفتم ۲۵ میلیون تومان بود. در کشورهای دیگر این مبلغ بسیار خنده آور است. من برای شرکت در برخی مسابقات باید حداقل ۱۰ کیلو وزن کم می کردم، این مقدار پول در مقابل این همه زحمت واقعا کم است. از طرفی در شهرستان ها با کمبود امکانات رو به رو هستیم.
ظهرابی نیا در این باره می گوید: بیشترین مشکل ندیده شدن بازیکنان زن است و این ندیده شدن سبب شده هیچ اسپانسری هم ما را نبیند. برای مثال در فوتبال گفته شده همه باشگاه ها باید تیم داری کنند، اما نگفتند لیگ برتر. باشگاه ها هم زیر بار این هزینه ها نمی روند.
درواقع تا زمانیکه به صورت حرفه ای به ورزشی نگاه نکنیم، هیچ پیشرفتی حاصل نمی شود. ما در خوزستان مشکل زمین چمن داریم و راهی هم برای حل این مشکلات اندیشه نشده است. اگر لیگ منظمی داشته باشیم می توانیم به تیم ملی کشور کمک کنیم. اما فقط هستیم که به دلایلی حضور داشته باشیم. این در حالی است که جوانان وقتی به ورزش روی می آورند هم جامعه و هم خانواده ها سالمتر خواهند بود. بنابراین باید زیرساختی باشد تا جوانان از آن ها استفاده کنند اما متاسفانه این زیرساخت ها به ویژه در شهرهای کوچک وجود ندارد.
مشکل بازیکنان زن این است که دیده نمی شوند و این موضوع سبب شده هیچ اسپانسری هم ما را نبیند وی ادامه می دهد: به عنوان ۱۴ سال کاپیتان تیم ملی هنوز با مشکل زمین چمن در خوزستان رو به رو هستم. اگرچه مسئولان جوان پرتلاش روی کار آمده اند، اما هنوز زمینه آنطور فراهم نشده که با خیال راحت کار کنیم و این دغدغه ها اجازه فعالیت مفید به بانوان را نمی دهد.
چگونه می توان موانع ورزش بانوان را کنار زد؟
ابراهیمی در خصوص اینکه چگونه می توان این موانع را کنار زد، می گوید: باید برنامه منسجم طراحی شود. اسپانسر آورده شود. تعداد ورزشکاران و مربیان خوب در شهرستان ها و خود تهران بسیار است، بنابراین بخش استعدادیابی باید خوب و قوی باشد. بخش آموزش باید خوب کار کند. در این راه هزینه شود تا به مطلوب خود دست یابد.
بابایی نیز به راهکارهایی اشاره کرده و می گوید: وقتی بازیکنان زن دیده شوند،به طور قطع به وضعیت شان هم رسیدگی می شود. تنها راه حلش این است که برای بانوان مدال آور که الان در عرصه مربی گری هستند، امکانات لازم فراهم شود تا هم خود آنها رشد کنند و هم کسانی که توسط آنها در حال آموزش دیدن هستند.
ظهرابی نیا «دیده شدن ورزشکار » را مهمترین راهکار می داند و می گوید: رسانه در این زمینه نقش بسیار مهمی دارد. نمی گویم تمام بازی به صورت مستقیم پخش شود اما دستکم بخش هایی از مسابقات بانوان از طریق رسانه های ملی پخش شود. اکثر بازیکنان مرد را که دسته ۳ بازی می کنند، مردم می شناسند، در حالی که این موضوع برای بهترین بازیکن زن متفاوت است. اگر ورزشکاران زن شناخته شوند، اسپانسرها هم حمایت کنند. حمایت مسئولان هم مهم است، البته آن ها آن طور که باید دلسوز ورزشکاران نیستند. امیدوارم مسئولان و رسانه ها هر دو از ورزشکاران به ویژه ورزشکاران زن حمایت کنند تا ورزش بانوان در سطوح مختلف کشور رشد کند.
