درباره گواردیولا مردی که دائما یادداشت برمی‌دارد
این‌بار نه نوبت ژاوی بود که مصدوم شود و نه اینیستا یا داوید یا لیونل مسی. مصدوم اصلی پپ گواردیولا بود که به خاطر درد ستون فقرات نتوانست همراه تیمش باشد. زمانی که خبر مصدومیت گواردیولا به اونای امری، مربی والنسیا رسید با خنده گفت: «حالا نمی‌شد عوض گواردیولا مسی مصدوم می‌شد؟»
امری که یکی از مربیان صاحب سبک و استراتژیست در لالیگاست، بخوبی به ارزش‌های مسی واقف است و البته در بازی با والنسیا هم مسی بود که توانست تیمش را به پیروزی برساند و در هفته پس از آن هم پاس گل طلایی را به کیتا داد تا بارسا با همان یک گل ساراگوسا را شکست دهد.
البته گواردیولا هر طور بود خودش را به مستایا رساند، اما پس از بازی از شدت درد ناچار شد به بیمارستان برود و چند روزی بستری شود. سوال اصلی زمان بهبود گواردیولا نیست، بلکه موضوع این است که آیا واقعا حضور گواردیولا روی نیمکت بارسا تا چه حد می‌تواند تفاوتی در سیستم بازی بارسا و تغییر نتیجه ایجاد کند؟
تاثیر گواردیولا
این یکی از مهم‌ترین سوالاتی بوده که با خود گواردیولا مطرح شده و وقتی از دلیل موفقیتش در این تیم پرسیده‌اند گفته: «بازیکنانم خیلی خوب بوده‌اند.» البته او وقتی مسی گل فوق‌العاده‌اش را مقابل آرسنال در بازی‌های لیگ قهرمانان به ثمر رساند، به یکی از خبرنگاران گفت: «اگر به خاطر مسی نبود من باید الان در دسته سوم اسپانیا مربیگری می‌کردم.»
اما این موضوع اصلا حقیقت ندارد و مشارکت گواردیولا در نتایجی که تیم به دست می‌آورد، کتمان‌ناپذیر است. روزنامه ال‌پاییس چندی پیش درباره او و بارسا نوشت: «افسانه بارسا قبل از هر چیز با گواردیولا شروع می‌شود.»
کاری که گواردیولا برای بارسا انجام می‌دهد در این تیم ریشه دارد و چیزی نیست که بتازگی ایجاد شده باشد. رافا مارکز، مدافع پیشین این تیم می‌گوید: «ما با شیوه‌ای بازی می‌کردیم که محصول 20 سال کار و تجربه در تیم بود و سابقه آن به زمان یوهان کرویف بازمی‌گشت و گواردیولا کاپیتان آن تیم در زمان مربیگری مرد هلندی بود. بارسا همیشه به این فلسفه بازی احترام می‌گذارد و نتیجه این احترام را تا به حال بخوبی گرفته است.»
تاکتیک ثابت بارسا
همیشه در بازی‌هایی که بارسا در اروپا مقابل مدعیان بزرگ انجام می‌دهد، بحث درباره بازی تیم‌های حریف است. مثلا در دیدار اخیر مقابل آرسنال در نیوکمپ که با برتری بارسا خاتمه یافت، همه پیش از بازی درباره شیوه بازی آرسنال صحبت می‌کردند، اما کسی حرفی درباره نحوه بازی بارسا و مهره‌چینی گواردیولا نمی‌زد. شاید به این خاطر که آنها قرار بود مثل همیشه بازی کنند، نه مثل زمانی که فرانک ریکارد مربی تیم بود و یکی از مسوولان مدعی بود، بارسا همیشه در صبح روز بازی متوجه ترکیب نهایی‌اش می‌شود!
وقتی در سال 2008 این پست به گواردیولا پیشنهاد شد او از تیتو ویلانوا خواست شرایط کار را در این باشگاه برای او توضیح دهد. چارلی رکساچ، دستیار کرویف گواردیولا را فردی می‌داند که توانایی اجرای هر تاکتیکی را دارد و اگر نیاز باشد می‌تواند با توجه به شرایط بازی تاکتیک مناسب را در نظر بگیرد. گواردیولا پیش از قبول مربیگری بارسا مدتی را نزد سزار منوتی، مربی تیم قهرمان جام جهانی 1978 آرژانتین و همچنین مارچلو بیلسای آرژانتینی گذراند. او برخلاف آنچه گفته می‌شود مربی عملگراست و همیشه تصمیماتش را براساس جریان بازی تعیین می‌کند و آمادگی دارد اصول کارش را به خاطر شرایط خاص بازی زیر پا بگذارد.
ارزش متقابل دفاع و حمله
برای او دفاع و حمله خوب به یک اندازه ارزش دارند و به همین خاطر بود که بارسا در بازی برگشت با آرسنال سعی داشت اجازه ضد حمله به این تیم خطرناک انگلیسی ندهد. او درباره تاکتیک ویژه‌اش می‌گوید: «ما همیشه سعی می‌کنیم در زمین حریف بازی کنیم، چون وقتی توپ به نیمه ما می‌آید کمی نگران می‌شوم. ما بدون توپ چندان خوب کار نمی‌کنیم و به همین خاطر باید توپ حدالامکان در اختیار ما باشد و اگر هم قرار است توپی از دست برود در نیمه زمین حریف باشد.»
بهترین مدرک برای اثبات این استراتژی گواردیولا آماری است که دنی آلوز در بازی‌های لالیگای این فصل داشته است. او یک مدافع راست است، اما در بین تمام بازیکنان لالیگا از لحاظ ضربه زدن به توپ در زمین حریف در رتبه چهارم قرار دارد.
بعد از این موضوع نوبت پاسورها می‌رسد. در لالیگا 9 پاسور اول همگی از بارسا هستند و این تنها در بین بازیکنان هافبک و مهاجم نیست، بلکه در بین مدافعان بارسا هم آمار کاملا بالاست. گواردیولا در این زمینه می‌گوید: «فوتبال یک فرق بزرگ با بسکتبال دارد و آن این است که شما نباید پس از مدت زمانی مشخص توپ را شوت کرده یا آن را پاس بدهید. به همین خاطر حمله و دفاع دائم معنایی ندارد. زمانی که در بازی با آرسنال در ورزشگاه امارات، بارسا با وجود برتری در نیمه اول مغلوب شد گواردیولا از بازی دنی آلوز ناراضی بود نه به این خاطر که خوب دفاع نکرده، بلکه به خاطر کمبود نفوذهایی که از راست انجام داد.
اصل بزرگ مالکیت توپ
رکساچ درباره این تاکتیک گواردیولا می‌گوید: «بارسا تنها تیمی است که با در اختیار گرفتن توپ دست به دفاع می‌زند. آنها توپ را بخوبی نگاه می‌دارند و حرکت توام انجام می‌دهند و حتی زمانی که توپ را ازدست داده‌اند حریف خسته شده و توانایی اداره توپ برای مدت زمان زیاد را ندارد و براحتی باز هم بازیکنان بارسا می‌توانند حرکات مورد نظرشان را اجرا کنند.»
میشل لادروپ، بازیکن سابق بارسا و مربی فعلی تیم مایورکا درباره این سبک بازی بیشتر توضیح می‌دهد: «آنها به اندازه‌ای توپ را سریع بازی می‌دهند که وقتی به توپ می‌رسید زیر پای بازیکن دیگری است و با ناامیدی باید به سراغ بازیکن جدید بروید. آنها وقت را با تصاحب توپ تلف نمی‌کنند و با این‌که اکثر تیم‌ها به گرفتن کرنر از حریف راضی می‌شوند، بازیکنان بارسا ترجیح می‌دهند توپ را تنها بین خودشان تقسیم کنند.»
البته برای رسیدن به این میزان از برتری داشتن توانایی‌های تکنیکی یک اصل مهم است ولی در کنار آن، اصل بازی بارسا بر تعدد پاس‌ها و ایجاد زوایای جدید برای پاس و موقعیت‌سازی در محوطه جریمه حریف است. ویلانوا، دستیار گواردیولا درباره این شیوه کار می‌گوید: «ما کارهای زیادی برای ایجاد موقعیت در محوطه حریف انجام می‌دهیم. به این ترتیب گزینه‌های ما در بازی زیاد است و البته تلاش‌های اضافه و ناقص هم در بازی نداریم. همه در بازی به توپ نگاه می‌کنند و مطمئن هستند که در زمان مناسب زیر پایشان خواهد رسید.»
مربی با طرح‌های متعدد
گواردیولا در نیمه نهایی لیگ قهرمانان در فصل قبل متهم به مغلوب شدن مقابل مورینیو از نظر تاکتیکی شد، ولی رافا بنیتس، مربی پیشین والنسیا و لیورپول این موضوع را قبول ندارد و می‌گوید: «او طرح‌های خوبی برای آن بازی داشت، ولی همه راه‌ها به خاطر دفاع 10 نفره اینتر بسته شده بود. گواردیولا تمام جزئیات بازی را کنترل کرده بود ولی نتیجه لازم به وجود نیامد.»
با این شرایط اگر فلسفه‌ای در اداره تیم بارسا وجود داشته باشد، این فلسفه از آن گواردیولاست. زمانی که گواردیولا به آمریکای جنوبی سفر کرده بود تا از سزار منوتی مطالبی را بیاموزد، او بعدها در گفت‌وگویی از گواردیولا به عنوان مربی که «دائما می‌خواند و گوش می‌دهد و یادداشت برمی‌دارد» یاد کرد و او را مربی دارای ظرفیت بالا برای درک موقعیت‌های مختلف بازی دانست.
گاردین
مترجم: امیررضا نوری‌زاده
